)
Wie kent nog het bakhuis of stookhok? Het is dat kleine gebouwtje naast de boerderij ter hoogte van de overgang van voorhuis naar deel. Vaak een mini-uitvoering van het voorhuis van de boerderij waar het bij hoorde.
4 juli, 2023
Deel pagina
)
Beke Hendriksma
3 min leestijd
Veel zijn er niet meer van. Goed bewaarde exemplaren worden daarom vaak beloond met de status van (rijks)monument. Minder goed onderhouden bakhuisjes hebben tegenwoordig de meest uiteenlopende functies. De geit staat erin, het openhaardhout, de verfspullen, de mountainbikes, de barbecue etc. etc.
Bakhuisjes stammen uit de tijd dat boerderijen nog zelfvoorzienend waren. Alle onderdelen, zowel ín de boerderij als op en rond het erf, hadden een functie. In ons blog belichten we er regelmatig eentje zoals ‘t húske, lykdoar, bedstee, opkamer, (fruit)bomen en kleurgebruik etc.. Deze keer dus het bakhuisje, in het noorden van het land ook wel stookhok of stookhut genoemd. Afhankelijk van de vorm, de omvang en het deel van het land werd er niet alleen brood in gebakken, maar vonden er nog tal van andere activiteiten plaats. Het kwam zelfs voor dat de boerenfamilie zomers in de stookhut woonde, zodat het huis schoon bleef.
Er zijn enkele varianten: de oppervlakte van een bakhuisje is ca. 6 m2 en van een stookhok ca. 12 m2. Dit laatste had dan vaak een zoldertje voor opslag of duivenhok. De minihuisjes zijn gebouwd van baksteen, hebben meestal een pannendak (voorgeschreven vanwege brandgevaar) en een vloer van onbedekte grond of gestampte leembodem. De oven zelf had vaak een hoefijzervorm. Bakken en stoken gebeurde op dezelfde plek. Als de oven op temperatuur was, veegde de boerin de as eruit en legde het deeg erin. Sommige boerinnen bakten op een blik, anderen gewoon op de stenen.
Broodbakken deed men een keer per week. De oven werd gestookt met bijvoorbeeld takkenbossen of turf. Wanneer de stenen aan de binnenkant van de oven wit waren, was de oven heet genoeg. Het brood was klaar wanneer de oven afgekoeld was. De bakhuisjes werden ook wel gebruikt om tabaksbladeren en bonen te drogen, de was te koken, groente en fruit in te maken, een deel van de slacht te doen en varkensvoer te koken in de ‘zwienepot’.
De schoorsteen rookte dus bijna altijd en de boerin bracht er dan ook veel tijd in door. In de schouw van het stookhok hing de boer wel zijn hammen en worsten te roken. Overigens kon dat ook ín de boerderij. In de schoorsteen is daarvoor dan een speciaal luikje aangebracht. Als de werkdag voorbij was werd de stookhut een soort hangplek: een ontmoetingsplaats voor jongeren. Hoeveel verkeringen zouden daar zijn begonnen? Geleidelijk aan ging de functie van de bakhuisjes verloren door de modernisering.
Toch zien we tegenwoordig een revival van oude voedselbereidingstechnieken. Er wordt weer zelf sap en jam gemaakt, groenten geweckt, vlees gerookt en zelfs pizza gebakken in de eigen houtoven. Daarom tot slot een oud Fries recept: potstro. In 20-30 minuten staat deze winterse pap op tafel.
200 gram boekweitmeel
1 liter melk
snufje zout
boter (naar wens)
scheutje stroop
eventueel 200 gram gerookt spek
Breng de melk samen met een snufje zout aan de kook. Voeg daarna het boekweitmeel aan de melk toe en blijf flink roeren. Na een tijdje is de brij stijf geworden en laat u het in ongeveer tien minuten op een laag vuurtje gaar worden. Maak daarna een kuiltje in het midden van de brij en vul dat met stroop en (gesmolten) boter. Eventueel kunt u er nog gebakken spekjes bij serveren.
Eet smakelijk!
https://www.fredewalda.nl/230-hw-stookhut-herbouwd-dankzij-tourist-information
Brochure Stookhok steevast! Van Drents Plateau Assen
)
Een handboek vol praktische tips bij de aan- en verkoop van een huis.
)
 "Mijn Buitenplaats"){kind=logo}
)
)
)
)
)
)