Verrassing!
Ruimten in en rond de boerderij die hun functie verloren hebben en waarover allerlei leuke weetjes zijn te vertellen.
Na de opkamer en ’t húske hadden we de bedstede bedacht om eens iets meer over te vertellen. De aanleiding was de uitdrukking ‘een ondergeschoven kindje’. Want net zoals zoveel mensen, dachten wij dat de herkomst hiervan de bedstede was: onder de bedstede zaten vaak laden en daarin sliep het jongste kind. In heel arme gezinnen was die lade ook wel een aardappelkist.
Beddenplank
We deden wat onderzoek en wat bleek? Het is niet waar. Kinderen sliepen daar niet!1 Wel leidde de speurtocht tot andere wetenswaardigheden. We hadden namelijk ook wel eens gehoord dat baby’s in een klein bedje/bakje op een plank lagen, aan het voeteneind van de bedstede. Dat zou dan de beddenplank zijn. Ook dit zit ietsje anders. De ‘lytse poppe’ sliep daar inderdaad wel, maar een beddenplank heeft een andere plek. Het is namelijk een opstaande plank aan de voorkant van de bedstede, die ervoor zorgt dat het beddengoed blijft liggen (en de slapers ook).
Troetelkind
En kennen we in Friesland ook de uitdrukking ‘hij is van de bedsplank’?2 Voor ons was die nieuw, maar in verschillende varianten bestaat deze zegswijze in diverse delen van het land. Het betekent dat een kind op de dag af negen maanden na het huwelijk van zijn ouders is geboren. Tot slot, en of het echt waar is weten we niet zeker, de herkomst van het woord troetelkind. Aan het plafond van de bedstee hing vaak een touw met onderaan een kwast, de troetel. Als de baby aan het voeteneind onrustig was, gooiden de ouders de troetel wel in z’n bedje, zodat hij daar lekker op kon sabbelen.3
Bronnen
- https://www.neerlandistiek.nl/2013/05/column-93-een-ondergeschoven-kindje/
- Sijs, Nicoline van der (samensteller) (2015-), eWND, op www.meertens.knaw.nl/ewnd/,
gehost door het Meertens Instituut = beddenplank - http://www.agriwiki.nl/wiki/Bedstede
