 "Mijn Buitenplaats"){kind=logo}
Op kamers? Opkamers?
Een kennis van me woonde op de Hooizolder in Drachten. In een wijk waar je ook de Stal, Schuur, Voergang, Melkkelder, Voorhuis, Hanenbalken en Dorsvloer hebt. Leuke straatnamen vind ik dat. Oer-Nederlands en lekker degelijk.
)
4 juli, 2023
Deel pagina
)
Beke Hendriksma
2 min leestijd
Ik denk ook dat je ze niet vaak hoeft te spellen als je ergens je adres moet opgeven. Maar zou iedereen de betekenis nog kennen? Stal en schuur: oké. Hanenbalken wordt al iets lastiger. En zo zijn er veel meer ruimten in en om een boerderij die in de huidige tijd hun functie verloren hebben, maar waarvan er allemaal leuke weetjes te vertellen zijn. De opkamer bijvoorbeeld.
Kelders en opkamers horen bij elkaar
Op kamers gaan is een bekend begrip, maar wat is een opkamer? De opkamer is de kamer in een boerderij die boven de kelder ligt. Deze kamer is hoger gelegen omdat de kelder vaak half in en half boven de grond lag vanwege de (grond)waterstand of de bodemgesteldheid. De functie van de kelder en de opkamer verschilt per regio.
Van slaapkamer tot herenkamer
Op de zandgronden waren veel kleine, lage keuterboerderijtjes. Hier was de opkamer vaak in gebruik als slaapkamer. De Friese kop-hals-rompboerderijen waren veel groter en dus ook de kelder en de opkamer. Hier had de kelder de functie van melkkelder en was de opkamer in gebruik als kaaskamer of als nette kamer. Er stonden dan mooie meubels, er was een wand met bedsteden of kasten, houten lambrisering en een betegelde stookplaats. De kamer werd alleen gebruikt bij bijzondere gebeurtenissen zoals een huwelijk. In West-Nederland lieten de eigenaren van pachtboerderijen wel een herenkamer inrichten in de opkamer. In het jachtseizoen en in hete zomers konden ze daar dan verblijven.
Overstromingen
De opkamer kon ook nog een heel andere functie hebben: boerderijen in de Alblasserwaard hadden vaak te maken met overstromingen door dijkdoorbraken. Het gezin woonde dan in de opkamer, die speciaal daarvoor een eigen voordeur had, de vloeddeur. Bij sommige oude boerderijen kun je deze deur nog herkennen: hij begint anderhalve meter boven het maaiveld en er gaat geen trap naartoe.
Hanenbalken
Tot slot terug naar de hanenbalken: in een toom kippen heerst een strenge hiërarchie. Wanneer ze op stok gaan, heeft ieder z’n eigen plekje. Degene met het meeste gezag zit ook letterlijk boven de anderen en dat is de haan. De hanebalken zijn dus de hoogstgelegen balken in de nok van de boerderij.
)
)
)
)
)
)
)
)