‘t Húske 💩

Verhalen

Het kleinste kamertje, poepdeuze, nummer 100, drietonne, gemak, secreet. Allemaal woorden voor wc, in Friesland ’t húske genoemd. Lijkt lang geleden, maar als je het er op een verjaardag over hebt, komen de verhalen al snel los. Over de kou, het krantenpapier, de tonnenmannen met de leren lap over de schouder, de beerput, de stank. Reden waarom de wagen waarmee de tonnen werden opgehaald wel ‘de Boldootkar’ werd genoemd, naar het klassieke eau de colognemerk. En zo lang geleden is het trouwens ook weer niet: in Leeuwarden werden de tonnen opgehaald tot in de jaren zeventig.

Hartje

Grappig is dat ’t húske nog steeds een veelgebruikt begrip is, al is de wc al láng niet meer buiten te vinden. Voor degenen die niet weten hoe ’t húske eruit zag: een klein hokje van hout of steen, met daarin een plank met een gat erin om op te zitten en een ton eronder om alles op te vangen. De deur had vaak een hartje dat er op ooghoogte was uitgesneden om wat licht binnen te laten. Geen idee trouwens waarom het een hartje moest zijn. Op het gat lag een deksel en er lagen kranten die dienden als toiletpapier.

Stank

Heel luxueus nog, als je vergelijkt hoe het er vroeger aan toe ging. De Romeinen en Grieken hadden het best goed voor elkaar, maar daarna verdwenen de wc’s en belandden de behoeften buiten. In de steden gewoon op straat of in de grachten. Het duurde lang voordat die situatie werd aangepakt. Zelfs het beroemde paleis van Versailles kende geen toiletten! Er wordt wel gezegd dat de bewoners van een kasteel gewoon verhuisden wanneer de stank ondraaglijk was geworden als alle plekjes achter gordijnen en in hoekjes etc. benut waren.

Nummer 100

Enfin, vroeger was niet alles beter. Gelukkig zitten we er nu aanmerkelijk beter én ruimer bij en zijn van sommige wc’s ware paleisjes gemaakt. Want ‘nummer 100’ dankt zijn naam aan de afmetingen van het buitentoilet: vaak 100 x 100 cm.